Matses Bëdasid yacnoshon Mayuruna capec. Adembidi dëmush usunsho bëdimpi cauapec chotaquën, bëdibimbuec dëmush dëtabëdec queshun.  Adembidi abi bunacpadequi nec quequin isuaic.  Adembidi tansiadaid isuaic.  Aid ënenquiocquin tsësiobon aton bacuëbo tansepashun quequin chotac ushun tantiabededec.  Matsés dadpenquio dos mid dosientos (2200) tedi iquec.  Matsés aton onquetenquio onquequid nec.  Bëdasid yauc icquid Matsés adecbidi cun onquetenquiobidi onqueuaic.  Adecbidi Matsés utsi Matis Matsesën onquetenquiobidi onqueuaic.  Adecbidi Cudubo Matsesën onquetenquiobidi onqueuaic. 

Cun Matsés mid nobesientos sesentan tsidpanëdash.  Nidaid utsinuësh choquidën Esus tantiaquidon cun Matsés tsinmepanëdash.  Aden aidon tsinmiaqui ambi ënden nanëdaid bëshunenquio yec quenempanëdash cun Matsés.  Ábi, pia, canti, tsitsan chedo naquin cun matsesën tantiabededec.  Ancuesten nuëcquid ancuesuaic chenun.  Chiunëntsen nuëcquid bëuncauaic.  Adembidi pian poshto chedo sec.  Piucquid chotsëcquidëmbic aton chompianën cuessun pequin. Pannuen nesteuidtsëqui utsi-utsiec bëshumpac Matsés.  Ábi utsin-utsinquien tsësiobon neste tantiabededec.  Adec neste bëshunsho issun padpidec neste bëquiadac bëdambo ictsiash caic matsés ushubon.  

Matsés utsibombic shaui ábi sanambededec. Matsesënquiobic bëdaidquioshë piabëta canti sananec. Pia bëdambuen dabiquin tantiaquidquio Matsés nec. Matsés chedobi pian sebennequidquio Matsés icpanëdash. Chotac chedobi sebennepanëdash aton pian. Chu uainquiocquin pian sianquid Matsés nec. Aton pia ënapen iquec, tambanaid daëd tion (dos metros). Ambibi buid chedo codoaquin nacnenshun pia dabiquid matsés nec. Aton chidon sedquid shoyonaidën aton pia tsimacquid Matsés nec. Adquid Mayu Matsesën naid nibëdec. Chotaquën naden na cadesa Matsés nec, ambibi tantiaquin naquid.

Matsesën chonuadte nibëdacpaqdequi aton piucquid nibëdec. Nuëcquid ancuessun chotac menequin piucquid bednu caidi chotaquën bedenquio icuaic. Adembidi pambid bedenquio icuaic. Aden chotaquën beshshunenquio icac Matsés mëyadcuededec aton piucquid nibëdnuc. Matsés aton tied chedo naic chonuadec aton nidaidënuëshi. Mid nobesientos nobenta ochon Matsesën nidaidquio yampanëdash chotaquën nidaid beshshumëdtiapimbo yec. Padnuen nidaid menequiambocquid (Reserva Comunal) caid nëidtion iquec- cuatodosientos sincuenta dos mid setesientos tedenta sinco tion iquec. Actiamë sadaid taëmictsëc (Yavarí), Actiamë (Yaquerana), Chëshë Dapa (Gálvez) yacno chedo tanac aidtion iquec Matsesën nidaid. Ambo chotac abembi puduedtiapimbo iquec. Aid Matsesën nidaidën cute bacuë, nëishtedi, chedo uesbudquid chotac nibëdec. Adquid nibënnu Matsesën nidaid bëdamboshë iquec. Ad aton nidaid icnuc abibi chonuadcuededquin ambibi aton piucquid Matsesën istuidtsidec.

Ambi naid bëdaid-bëdaidquiec icnubi Matsés atona nibëdquiec iccuededec. Adecbidi natia nëncuededec atondan dauë bedtiapimbo yec. Piucquid bedquin ambi chotac menenu caid ambi nacnenaid icnubi tsuda menetiapimbo yec Matsés mëyadcuededec. Adecbidi biushën chiac nëncuededec. Adecbidi acte bëchish-bëchishpambocquid acash Isese chodcanquidëntsen nëncuededuaic. Adec Matséstedi nënnubi Matsés dauë menequid dauëchoquid nibëdquiec Matsés yacno. Adquio icnuc bacuëbo dadauaquido natia nëncuededuaic. Adquio icnuc aton nidaidën tabadquin aton nidaid dayunuaquiec Matsesën. Ashsho issu ma aton nidaid dayunuaquiono queshun Matsés nashunte bunquin nëid dadauaic nebi.